CÂU CHUYỆN VỀ LY ĐÁ CHANH VÀ LON COCA

(Tạp chí KIẾN TRÚC & ĐỜI SỐNG – Tháng 06/2013)

Sự phong phú của các chủng loại vật liệu xây dựng ngày nay luôn đặt nhà thiết kế và các vị gia chủ đứng trước những sự cân nhặc và chọn lựa đôi lúc cũng không dễ dàng chút nào … Bởi vì không có một chuẩn mực, một qui định, một nguyên tắc ràng buộc nào khi lựa chọn vật liệu. Mỗi sự lựa chọn đều mang đến một hiệu quả – hay hậu quả – khác nhau. Các nhà tư vấn thiết kế thì dựa trên cơ sở khoa học kỹ thuật cũng như những kiến thức về thẩm mỹ để lựa chọn vật liệu cho công trình. Còn các vị gia chủ thì ngược lại, hầu như chỉ dựa trên cảm tính – thích hay không thích vật liệu này, vật liệu kia … Mọi sự lựa chọn đều có lý do của nó. Trong khuôn khổ của bài viết này, người viết chỉ muốn kể lại những mẫu chuyện nhỏ đã xảy ra trong đời sống xây dựng hàng ngày để bạn đọc tham khảo rút thêm một vài kinh nghiệm nếu muốn. Người viết không có ý chỉ dạy hay khẳng định một vấn đề mà mọi người đều có một quan niệm, một cách làm khác nhau và như thế việc đúng – sai ở đây tùy thuộc vào đánh giá của mỗi người …

CÂU CHUYỆN THỨ 1

Một vị gia chủ tính tình kỹ lưỡng, cẩn thận. Ông luôn muốn nơi ăn chốn ở của mình lúc nào cũng sạch sẽ, láng bóng hoặc nếu có dơ chút ít thì cũng phải được lau chùi một cách dễ dàng. Trong một chuyến du lịch sang Trung Quốc, ông rất tâm đắt với cách làm của người Trung Hoa là sử dụng gạch men bóng láng để ốp mặt tiền nhà, ốp tường phòng khách … Thế là ông áp dụng ngay cho ngôi nhà của mình với một bộ sưu tập gạch men hoàn hảo đầy màu sắc ! Chỗ nào ông sợ dơ bẩn thì cứ cho ốp gạch men tuốt để dễ dàng lau chùi mà còn đẹp nhà nữa chứ … Tuy nhiên, hôm tiệc tân gia khi hỏi thăm ý kiến bạn bè thì ông mới té ngửa vì có người nói nhà ông giống cái bệnh viện, thậm chí có người nói nhà ông giống như cái nhà vệ sinh công cộng !!! Lý do chung qui cũng tại vì những viên gạch men của ông. Vì ai cũng biết rằng công dụng chủ yếu của gạch men là để ốp lát phòng vệ sinh, ai cũng biết rằng các phòng trong bệnh viện luôn được ốp lát gạch men vì yêu cầu vệ sinh cao, dễ dàng lau chùi khi bị vấy bẩn …

CÂU CHUYỆN THỨ 2

Một vị gia chủ khác rất tâm đắc với kiến trúc cổ điển phương Tây. Ông thuê hẳn một kiến trúc sư lớn tuổi có kinh nghiệm làm các căn nhà cổ điển Pháp hồi xưa để thiết kế nhà cho mình … Mọi việc diễn ra trôi chảy cho đến một hôm vị kiến trúc sư nổi nóng thật sự khi phát hiện ra rằng gia chủ đã tự ý đặt hàng cửa nhôm để thay cho cửa gỗ trong bản vẽ thiết kế ban đầu của ông. Lý do vị gia chủ đưa ra để giải thích cho quyết định thay đổi mà không báo trước của mình là vì bị chinh phục bởi nghệ thuật quảng cáo của đơn vị sản xuất cửa nhôm. Họ nói rằng nhôm rẻ tiền hơn gỗ, nhẹ hơn gỗ, thi công nhanh chóng hơn gỗ, không bị mối mọt như gỗ và đặc biệt là bây giờ người ta có thể sản xuất cả loại nhôm giả vân gỗ nữa ! Thế thì tiện lợi quá còn gì ! Vị kiến trúc sư thì vẫn giữ vững quan điểm là cửa gỗ giá trị hơn cửa nhôm, phù hợp hơn với kiến trúc cổ điển của ngôi nhà với những chi tiết hoa văn công phu mà cửa nhôm không có được … Tuy nhiên, vị gia chủ đã sử dụng quyền phủ quyết tối cao của chủ đầu tư để thay gỗ bằng nhôm và cuối cùng do thuyết phục không được nên vị kiến trúc sư lão làng kia đã quyết định rút lui, không tiếp tục việc tư vấn cho chủ nhà trong giai đoạn thi công …

CÂU CHUYỆN THỨ 3

Một doanh nhân thành đạt muốn chuyển hướng kinh doanh sang lĩnh vực nhà hàng ẩm thực. Cô ta liền nhờ kiến trúc sư thiết kế một nhà hàng theo kiểu dân gian Việt Nam với tường gạch mái ngói … Việc thiết kế sơ phác đã hoàn chỉnh với sự hài lòng của nhà đầu tư. Tuy nhiên đến phần triển khai chi tiết với bảng mô tả vật liệu sử dụng thì chủ đầu tư và nhà tư vấn thiết kế không thống nhất được một điểm chung ở khâu chọn gạch. Nhà thiết kế yêu cầu sử dụng loại gạch thẻ cũ được tái sử dụng từ những ngôi nhà xưa bị giải tỏa. Các viên gạch này được lựa chọn kỹ càng từng viên một để xây các bức tường và để thô như vậy, không tô hồ hoàn thiện. Nhà thiết kế muốn sử dụng chất liệu thô ráp của viên gạch xưa để trang trí tạo nên hơi thở dân gian Việt Nam cho nhà hàng. Tuy nhiên, chủ đầu tư không tin tưởng vào độ bền chắc và tình trạng vệ sinh của những viên gạch cũ. Cô ta muốn toàn bộ tường phải được xây gạch mới và sau đó được tô trát và ốp lát nghiêm chỉnh bằng loại gạch trang trí giả đất nung được bày bán khắp nơi trên thị trường. Cuối cùng vì không muốn mất việc, nhà thiết kế cũng buộc phải tuân thủ theo quyết định tối cao của chủ đầu tư !

CÂU CHUYỆN THỨ 4

Có một thời trên thị trường xây dựng trong nước bỗng nhiên rộ lên phong trào sử dụng kính phản quang ốp mặt tiền. Nhà nhỏ xíu cũng ốp kính, nhà trong hẻm hóc cũng ốp kính, nhà đang có ban công hóng mát bỗng nhiên cũng bị bao bọc bởi kính xung quanh, thậm chí đến phần giếng trời để thông thoáng cho ngôi nhà cũng cũng bị lấy kính che lại ! Đặc biệt hơn nữa là thiên hạ không thích kính trong suốt mà ngược lại thích kính phản quang với đủ các gam màu sặc sỡ vàng, nâu, xanh ngọc, xanh biển … Nhưng chỉ một thời gian ngắn sau đó nhiều gia chủ đã buộc phải tháo bỏ phần kính mới ốp do ảnh hưởng của hiệu ứng lồng kính gây bức xạ nhiệt tạo nên sự nóng bức trong ngôi nhà. Mặc khác các tấm kính phản quang chất lượng kém đã mau chóng bị hoen ố, xuống màu trông nham nhở rất kinh khủng ! Đến lúc ấy nhiều vị chủ đầu tư cũng vẫn không hiểu tại sao các công trình cao ốc đặc biệt là ở các nước tiên tiến người ta vẫn áp dụng việc ốp kính màu cho công trình nhưng có sao đâu ?!! Vấn đề ở đây là người ta sử dụng loại kính gì, tiêu chuẩn chất lượng thế nào, hệ thống điều hòa không khí của ngôi nhà được trang bị ra sao ? Việc sao chép nước ngoài một cách máy móc thường hay dẫn đến những câu chuyện “dở khóc dở cười” thế đấy !

CÂU CHUYỆN THỨ 5

Không ít người Việt Nam khi có dịp đi nước ngoài về thường hay ngạc nhiên thắc mắc tại sao một ly đá chanh ở Việt Nam bị xem là thứ giải khát bình dân rẻ bèo nhưng ở nước người ta lại đắt hơn một lon nước ngọt có ga như coca, pepsi – những thứ mà ở trong nước thời kỳ chưa mở cửa lại ”đắt như vàng” ! Lý do là vì người nước ngoài rất tôn trọng và đánh giá cao 2 thứ đó là thiên nhiên và công sức của người lao động. Nước chanh được làm từ trái chanh thật trong tự nhiên và được pha chế lại cho hấp dẫn bởi bàn tay của nhân viên pha chế. Trong khi đó nước uống đóng chai hay lon nói chung đều ít nhiều có sử dụng hóa chất và được chế biến bởi dây chuyền máy móc hiện đại. Trong lĩnh vực kiến trúc, xây dựng và trang trí nội thất cũng vậy, người nước ngoài cũng đánh giá rất cao những vật liệu tự nhiên như đá, gỗ, tranh tre lá nứa hơn là những vật liệu được sản xuất thông qua nhà máy với dây chuyền công nghệ hiện đại như nhôm, thép, nhựa tổng hợp … Họ cũng đánh giá cao những vật liệu hay hạng mục nào được tạo nên bởi tay nghề lao động thủ công, sự khéo léo và tỉ mỉ của người thợ hơn là những hạng mục được làm bằng máy với khuôn đúc sẵn để sản xuất hàng loạt. Và qua đó người ta có thể ít nhiều hiểu được “đẳng cấp” của loại vật liệu mà mình đang sử dụng vì không phải cái gì đắt tiền cũng được cho là “đẳng cấp” !

Qua những câu chuyện nhỏ trên đây, quý vị gia chủ có thể tự rút ra được cho mình những kinh nghiệm trong việc lựa chọn vật liệu xây dựng cho ngôi nhà của mình nếu quý vị vẫn muốn tham gia vào công việc tư vấn này. Lời khuyên duy nhất mà chúng tôi muốn gởi đến quý vị là hãy lắng nghe ý kiến tư vấn của nhà thiết kế và hãy tôn trọng ý kiến của họ vì họ là những nhà chuyên môn. Mặc dù như đã nói ở trên, không có một chuẩn mực nào bắt buộc gia chủ phải lựa chọn vật liệu này hơn là vật liệu kia. Bởi vì kiến trúc và nội thất là một lĩnh vực hơi thiên về nghệ thuật hơn là kỹ thuật. Mà đã là nghệ thuật thì chẳng có gì là ràng buộc cả. Cũng giống như trong âm nhạc, người này nói bài hát này sến nhưng người kia lại nói bài hát này trữ tình, người này nói bài hát này dung tục nhưng người kia lại xem bài hát đó như là một sự sáng tạo của tự do nghệ thuật !

Ngày 11 tháng 05 năm 2013,

KTS. Trần Phụng Tiên Phuông