NGÔI NHÀ CỦA NHỮNG GIẤC MƠ

(Tạp chí KIẾN TRÚC NHÀ ĐẸP – Tháng 12/2013)

Người ta thường hay nói vui rằng cách nhanh nhất để thực hiện một điều gì đó là mơ ước. Ai cũng có quyền có những ước mơ và chẳng ai cấm cản điều đó cả … Chỉ có điều là thời gian để mơ ước luôn có giới hạn vì nếu chỉ mãi sống trong mơ mộng viễn vông mà quên đi thực tế thì không sớm thì muộn cũng sẽ rơi vào trạng thái vỡ mộng ! Chuyện làm nhà cũng vậy …

Trong đời người ai cũng có một ngôi nhà mơ ước hoặc một lâu đài mơ ước tùy theo điều kiện và tính cách của mỗi người. Nhưng không phải ai cũng thực hiện được mơ ước đó. Thật hạnh phúc cho những ai có điều kiện được tự xây cho mình một ngôi nhà … Tự xây ở đây được hiểu là tự thuê người thiết kế và thi công ngôi nhà cho mình chứ nếu ai cũng tự mình làm nhà được thì chắc các kiến trúc sư và các nhà thầu xây dựng sẽ thất nghiệp hết ráo ! Bản thân việc làm nhà luôn chất chứa nhiều rủi ro phức tạp, nhiều khó khăn và phải mất nhiều thời gian và công sức để hoàn tất. Dân ta thường hay nói một lần làm, một lần khó nên phải làm cho “tới” …
Nhưng thế nào là “tới” thì … không biết !?? Mỗi người có một ước mơ khác nhau, một yêu cầu khác nhau, một đích đến khác nhau … Tuy nhiên, các kiến trúc sư, các nhà thiết kế sợ nhất là dạng khách hàng không biết mình muốn gì và vì vậy đích đến để hoàn tất công việc là một cái gì đó rất xa xăm diệu vợi với hoài không thấy tới ! Với những khách hàng như vậy thì thông thường tiến độ công trình sẽ bị kéo dài vì gia chủ vẫn mãi đi tìm một sự hoàn hảo vô hình nào đó khiến cho họ không cảm thấy thỏa mãn với những gì có được ở hiện tại … Nhà thiết kế cứ vẽ đi vẽ lại, gia chủ cứ đổi tới đổi lui và công trình thì cứ dậm chân tại chỗ … Mọi người cứ mãi loanh quanh đi tìm một cái gì đó như là một sự hoàn hảo nhưng ít ai chịu dừng lại để suy nghĩ rằng trên đời này có cái gì là hoàn hảo đâu ? Nếu chúng ta không biết dừng lại để dứt điểm một công việc và chuyển sang công việc khác thì mãi mãi chúng ta vẫn dẫm chân tại chỗ và không làm được một việc gì nên trò trống cả ! Các công trình bê-tông cốt thép thường có tuổi thọ lên cả trăm năm … Nhưng ít ai nghĩ rằng công trình cũng có thời của nó, kiểu dáng thiết kế theo thời gian cũng sẽ bị lỗi thời … Sở dĩ có những công trình kiến trúc cổ sống mãi với thời gian là vì giá trị lịch sử, giá trị văn hóa của dân cư ở khu vực đó chứ xét về tiện nghi thì các công trình cũ làm sao bằng các công trình tân thời được. Trong thực tế cũng có những công trình thuộc dạng kinh điển được cả thế giới công nhận nhưng là nó được thiết kế bởi những kiến trúc sư lỗi lạc mà trên đời này chẳng có mấy người … Có một cảm giác rất phổ biến ở các nhà thiết kế mà các gia chủ thường không biết. Đó là việc các nhà thiết kế khi nhìn lại các công trình mình vẽ trước đó 5, 10 năm thì hay có cảm giác thất vọng vì tại sao nó lại xấu đến thế, tại sao nó lại thô thiển đến thế, tại sao nó không được như bây giờ ? … Nhưng ở thời điểm vẽ ngôi nhà đó thì chắc chắn các nhà thiết kế không có cảm giác thất vọng như vậy mà trái lại họ rất hứng thú và tâm đắc ! Đây là một điều rất bình thường và chứng tỏ năng lực của người thiết kế đó vẫn còn, khả năng sáng tạo của người thiết kế đó vẫn rất dồi dào … Nếu một nhà thiết kế luc nào cũng hài lòng với công trình của mình làm thì có 2 trường hợp xảy ra : một, nhà thiết kế đó là một thiên tài lỗi lạc, hai, nhà thiết kế đó đã già và không còn khả năng làm việc nữa ! Điều đó cho thấy một điều rằng khi xã hội phát triển thì tư duy và năng lực của con người cũng phải phát triển theo. Hôm nay chúng ta thấy bản vẽ thiết kế này đã tốt rồi nhưng vài ba năm nữa thì nó sẽ trở nên nhàm chán, lạc hậu và không còn là một ngôi nhà mơ ước như xưa nữa !

Có những khách hàng rất khó tính nhưng cũng có những khách hàng muốn tỏ vẻ mình là người khó tính. Nhà thiết kế trình cái gì cũng bị chê, cũng bị bác. Công trình có khi bị đình trệ cả năm trời chỉ bởi lý do Chủ Đầu tư vẫn chưa hài lòng về thiết kế ! Nhà thiết kế chỉ biết ngậm đắn nuốt cay vì khi gặp người khó chịu thì chỉ còn có cách là phải chịu khó ! Có một trường hợp khá khôi hài là khi Chủ Đầu tư đã duyệt bản vẽ thiết kế và nhà thầu đã thi công cũng gần xong thì đột nhiên có người bạn đến chơi nhà phán rằng cái cầu thang này không đẹp … Thế là gia chủ lệnh ngay cho nhà thầu đập ngay cái cầu thang đó và yêu cầu nhà thiết kế vẽ lại kiểu khác cho đẹp hơn !?? Hoặc khi công trình gần hoàn tất thì gia chủ trở về sau một chuyến du lịch “mở  mắt” ở nước ngoài và lệnh cho nhà thầu ngưng thi công ngay vì gia chủ muốn thay đổi thiết kế cho giống với một công trình ở một nước xa xôi nào đó !… Thế là công việc thực tế thì bị ngưng còn công việc trên giấy thì vẫn chưa thể kết thúc được … Thiết kế là một công việc sáng tạo và sự sáng tạo thì không có giới hạn. Tuy nhiên kiến trúc thì phải có giới hạn. Đó là không gian và thời gian. Không gian để định hình nên kiến trúc và thời gian để hoàn tất một tác phẩm kiến trúc. Nếu thiếu một trong 2 yếu tố này thì sẽ không có kiến trúc. Khi đó công trình kiến trúc – ngôi nhà – chỉ vẫn mãi là một dự án trong mơ, một thiết kế trên giấy. Và giấc mơ về một sự hoàn hảo vẫn chỉ là vô hình và ảo tưởng …

Saigon, ngày 16/11/2013
KTS. Trần Phụng Tiên Phuông