NHÂN VẬT QUAN TRỌNG

(Tạp chí KIẾN TRÚC NHÀ ĐẸP – Tháng 05/2012)

Mức độ thỏa mãn của các Kiến trúc sư khi vừa hoàn tất một công trình tuy có khác nhau nhưng có một điểm chung là một cảm giác nhẹ nhỏm, thanh thản sau khi vừa dốc sức để hoàn tất một công việc nào đó. Nói chính xác hơn đó là cảm xúc của một người “mẹ” khi vừa hạ sinh một đứa con. Nếu “đứa con” – tác phẩm của mình được giới chuyên môn đánh giá cao thì cảm xúc ấy mới thật sự thăng hoa ! Sự thăng hoa đó đôi khi làm cho người Kiến trúc sư quên đi một “nhân vật quan trọng” mà nếu không có sự “đóng góp” của họ thì người Kiến trúc sư không thể nào hoàn tất được công trình của mình như ý muốn. Họ ở đây chính là những người Chủ đầu tư của công trình.

Có một điều là chắc ít người biết được rằng một công trình có thiết kế tốt, được giới chuyên môn đánh giá cao thì yếu tố quan trọng chính là sự phối hợp nhịp nhàng, ăn ý giữa Kiến trúc sư thiết kế và Chủ đầu tư công trình. Bản thân người Chủ Đầu tư không thể tự mình thiết kế được công trình (vì nếu làm được thì họ đã không phải nhờ đến Kiến trúc sư) nhưng họ có thể hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho nhà thiết kế hoàn thành tốt công việc thiết kế được giao phó. Này nhé, họ có thể chia sẻ ý muốn của mình, sở thích của mình để giúp người thiết kế thực hiện đúng yêu cầu, không đi sai mục tiêu để tiết kiệm thời gian cho công trình. Họ có thể chia sẻ với người thiết kế về kinh phí của dự án một cách trung thực để người thiết kế không đi quá xa, đảm bảo tính khả thi của dự án. Họ có thể đóng góp ý kiến trong từng giai đoạn thiết kế một cách nhanh chóng, đúng thời hạn mà người thiết kế yêu cầu để đảm bảo tiến độ của dự án không bị trễ. Họ có thể chi trả phí thiết kế đúng tiến độ thanh toán cho từng giai đoạn thiết kế làm cho Kiến trúc sư yên tâm mà toàn tâm toàn ý thực hiện bản vẽ thiết kế một cách tối ưu. Một điều nữa rất quan trọng mà không nhiều Chủ đầu tư làm được đó là giữ được sự kiên định về yêu cầu thiết kế, không thay đổi ý tưởng soành soạch làm mất thời gian và công sức của người thiết kế, khiến việc thiết kế phải bị làm đi làm lại nhiều lần, làm giảm chất lượng thiết kế cũng như phát sinh thêm chi phí không cần thiết. Thật may mắn và hạnh phúc cho bất cứ Kiến trúc sư nào mà gặp được những người Chủ đầu tư công trình làm được những điều như trên. Chỉ với bấy nhiêu công việc đơn giản như vậy thôi là Chủ đầu tư công trình đã tiếp sức cho Nhà thiết kế rất nhiều và không có lý do gì khiến cho Nhà thiết kế không thể hoàn thành các bản vẽ một cách tối ưu trừ phi đó không phải là một Nhà thiết kế chân chính.

Tuy nhiên, có một điều mà các Chủ đầu tư công trình cần phải biết đó là người thiết kế chỉ thực hiện công việc tư vấn chuyên môn dựa trên những yêu cầu thiết kế và khả năng về tài chánh của Chủ đầu tư. Nghĩa là Chủ đầu tư muốn điều gì, chi trả được tới đâu thì sản phẩm do Kiến trúc sư tạo ra sẽ như thế đó. Nói rộng ra, thiết kế kiến trúc là một ngành nghề thuộc lĩnh vực tư vấn và chịu sự chi phối của các nguyên tắc căn bản của nghề tư vấn. Nguyên tắc chính của công việc tư vấn là cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ để Chủ Đầu tư có được những sự lựa chọn hay quyết định phù hợp. Cụ thể là người Kiến trúc sư với kiến thức chuyên môn của mình cần phải phân tích cho Chủ đầu tư thấy được những ưu điểm và nhược điểm của từng phương án thiết kế để Chủ đầu tư có thể chọn lựa được một phương án phù hợp nhất. Người thiết kế có thể giúp Chủ đầu tư có đầy đủ thông tin trước khi quyết định nhưng tuyệt nhiên người thiết kế không thể quyết định thay cho Chủ đầu tư ! Vậy nên mới có trường hợp một Kiến trúc sư có thể thực hiện công trình này thì thành công nhưng với một công trình khác, Chủ đầu tư khác thì lại không thành công như mong muốn. Khi đó mới thấy được rằng vai trò của người Chủ đầu tư công trình – người giữ vai trò quyết định – quan trọng như thế nào ! Người Chủ đầu tư tuy không thể tự mình sáng tạo và thiết kế nên một công trình kiến trúc nhưng họ hoàn toàn có thể giúp người Kiến trúc sư hoàn thành công việc đó một cách hoàn hảo hoặc gây khó khăn làm cho người Kiến trúc sư không thể hoàn tất công việc thiết kế như ý muốn. Sự tác động của Chủ đầu tư công trình vào công việc của người thiết kế là rất quan trọng và không thể tránh khỏi. Đơn giản là vì họ là người chủ của công trình. Họ bỏ tiền ra đầu tư xây dựng công trình và họ cũng sẽ là người thụ hưởng, sử dụng công trình sau khi việc thi công được hoàn tất. Dù muốn hay không thì người thiết kế bắt buộc phải phối hợp với Chủ đầu tư công trình trong từng giai đoạn thiết kế sao cho công việc được trôi chảy. Khi đó, người Kiến trúc sư cần phải vận dụng kinh nghiệm của bản thân, thể hiện tài thuyết trình sao cho thuyết phục được Chủ đầu tư chấp thuận theo phương án thiết kế mà mình đưa ra. Ngược lại, nếu kinh nghiệm và khả năng thuyết trình của người Kiến trúc sư không đủ mạnh để thuyết phục được Chủ đầu tư thì chắc chắn việc thiết kế công trình sẽ đi đến tình trạng mất kiểm soát và dẫn đến những hậu quả khó lường … Để tránh xảy ra tình trạng này, ngay từ đầu người Kiến trúc sư thiết kế với tư cách là một nhà chuyên môn cần phải xác lập rõ ràng những ranh giới công việc mà hai bên buộc phải có sự thống nhất và tôn trọng. Đâu là trách nhiệm của người thiết kế, đâu là trách nhiệm của Chủ đầu tư công trình ? Hai vấn đề này cần phải được làm rõ và được cả hai bên đồng ý trước khi công việc thiết kế được bắt đầu. Nguyên tắc làm việc này sẽ là “kim chỉ nam” xuyên suốt quá trình thiết kế công trình. Trách nhiệm của bên nào thì bên đó lo, không gây trì hoãn hoặc giẫm chân lên công việc của nhau. Ai có sai sót hoặc không hoàn tất công việc của mình đúng thời gian qui định thì người đó sẽ phải chịu trách nhiệm sau khi kết thúc hợp đồng làm việc.

Một câu hỏi thường được đặt ra là tại sao lại phải cần đến sự tư vấn ? Rất đơn giản là vì không biết hoặc biết không đến nơi đến chốn thì mới cần đến nhà tư vấn. Nhưng một Chủ đầu tư khôn ngoan cần phải biết vận dụng chất xám của nhà tư vấn, thông tin từ phía nhà tư vấn để giúp mình có được những quyết định phù hợp, mang lại lợi ích chung cho công trình. Vai trò “quan trọng” của Chủ đầu tư công trình không phải là tự mình làm hết mọi việc mà là phải hỗ trợ nhà tư vấn hoàn thành tốt nhiệm vụ của họ. Khi đó, những đồng tiền mà Chủ đầu tư công trình bỏ ra để thuê nhà tư vấn mới thực sự hiệu quả và phát huy tác dụng.

Saigon, 30/04/2012 KTS.
Trần Phụng Tiên Phuông